11.SINIFLAR DİL VE ANLATIM DERSİ I. DÖNEM II. YAZILI SINAVI   

“Her sabah, annem beni yatağımdan kaldırabilmek için neler çekmiyor ki? Bu sabah yine başıma gelmiş; “Yavrum, hadi kalk, geç kalacaksın.” diyordu, belli aralıklarla. Göz ucuyla duvardaki saate baktığımda 7:00 olduğunu gördüm. Bu, benim annemi biraz daha uğraştırabileceğim anlamına geliyordu. Devrek Anadolu Lisesi’nde derse giriş zili 8:15’te çalıyor. Saat 7:00 kalkmam içi çok erken yani. Bu arada annem televizyonu açmış olacak ki bir müzik sesi “Ben seni unutmak için sevmedim. Gülen ayrılık demekmiş bilmedim. Bekledim sabah akşam yollarını…”  benim daha da uyumama sebep oluyordu. Annem yine başıma gelmiş, “Yavrum, beni duyuyor musun?” diye sesleniyordu bana. Bense yine umursamaz bir tavırla uyuşukluğa devam edip duymazlıktan geliyordum. Amaaa, “Kalk be artık, benim senden çektiğim ne bu ya.” diye köpürmesiyle benim yorganı üstümden atıp dimdik ayağa kalkmam bir oldu. İşte, böylelikle, Türkçedeki ünlem cümlelerinin bu kadar çabuk tesir gösteren cümleler olduğu tekrar kanıtlanmış oldu.”
1.  Dilin işlevlerini yazarak, yukarıdaki metinden bu işlevlere örnek cümleler bulup karşılarına yazınız. (12p)

2. Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise; “D”, yanlış ise “Y” yazınız. (5 puan)
a) Anıların yazıldıkları döneme ayna tutmak gibi bir özellikleri yoktur.             (     )   
b) Sanatsal metinler bir iletişim çeşididir.                                                           (     )
c) Cümlelerin süsten ve sanattan arındırılmış olmasına  “duruluk” denir.           (     )
d) Biyografi yazarının objektif olma zorunluluğu yoktur.                                  (     )
e) Gezi yazılarının bir diğer adı da seyahatnamedir.                                         (     )

“On altıncı katta asansörden indik. Bana odayı gösterecek çocuğun peşlinden yürüyordum. Çocuk kısa bir koridoru geçti, bir odanın önünde durdu. Ben de durdum. Kapıyı açtı, içeri girdik. Perdeler sıkı sıkıya kapalı. Çocuk perdeleri açıp dışarıyı göstermek istedi. Engel oldum. Lambaları yaktı. Banyonun kapısı açtı. Bir şey isteyip istemediğimi sordu. İstemediğimi söyledim. Bahşişini verdim, gitti.
3. Yukarıdaki parçanın anlatımında hangi anlatım türü kullanılmıştır? Bunu tespit ederken nelere dikkat ettiğinizi belirtiniz.   (4p)

                                                   EKİMDE BOZCAADA…
         Kalabalık bir feribot kuyruğu ve yarım saatlik yolculuk sonunda uzun zamandır görmek istediğim Çanakkale’nin bir ilçesi olan Bozcaada’ya yaklaşıyoruz. Neden adı Bozcaada diye hiç düşünmeye gerek kalmadığını, feribotla yaklaşırken tepelerin görüntüsünden anlıyoruz. İskeleye yanaşırken önce sert bir rüzgar arkasından Bozcaada Kalesi karşılıyor bizi.
         Ama önce araçla adanın tepesine rüzgar türbinlerine doğru gidiyoruz. Türbinlerin fotoğrafını çektikten sonra, kumuyla deniziyle meşhur Ayazma Plajı’na gidiyoruz. Haziran-Eylül ayları arası bolca ziyaretçisi bulunan bu plaj, normal olarak bu mevsimde çok sakindi. Bu plajın arka tarafında yeşillikler içinde yan yana restoranlar sıralanıyor. Mevsim itibarıyla mıdır nedir bilmiyorum ama incecik kumları ve berrak denizi olmasına rağmen zannediyorum ki beni pek etkilemedi bu plaj.
        Araçla gezmemiz gereken yerleri bitirip tekrar ada merkezine gidiyoruz ve önce kaleyi geziyoruz. İlk olarak ne zaman yapıldığı bilinmese de Fatih Sultan Mehmet döneminde kalıntıların üzerine yeniden inşa edilmiş. Daha sonra II.Mahmut döneminde yeniden elden geçen kale bugünkü durumuna gelmiş.
          Kale gezisi sonrası adanın bence en çok görülmesi gereken yerlerinden biri olan Bozcaada Müzesi’ne gidiyoruz. Ada Kaymakamlığı da adanın eski taş evlerinden birini bu müzeye tahsis etmiş. Böylece ada, tarihi geçmişini gözler önüne serecek bir müzeye kavuşmuş. Çanakkale Savaşı zamanında adayı üs olarak kullanan Fransızlara ait fotoğraflar, mektuplar, mataralar vb. sergilenen oda oldukça ilginç. Diğer odalarda da arkeolojik eserler, sikke ve haritalar yer alıyor. Sahilde yan yana birçok balık lokantası var, balıklara bakıp denize karşı bir masayı gözünüze kestirmeyi unutmayın derim.
            Rüzgar türbinleri, plajı, kalesi, müzesi, şarabı ve deniz kenarı balıklarından sonra genel olarak adaya baktığımda biraz hayal kırıklığı yaşadığımı söyleyebilirim. Bozcaada biraz abartılmış, turizm şişirmesi olmuş gibi geldi bana. Belki de mevsim itibarıyla o hep bahsedilen tadı almamış olabilirim bilmiyorum. Ben yine de adanın güzelliklerini fotoğraflamayı ve anılarımda öyle hatırlamayı seçtim… Akşama da aynı feribotla geri döndüm .
4. Yukarıdaki metinden hareketle gezi yazısı metni oluştururken gezilip görülen yerlerin ele alınan yönlerinden 5 tanesini yazınız. (5p)
-tarihi eserleri – doğal güzellikler –o yerin  tarihi gelişimi –orijinal özellikleri – eğlence hayatı –sportif faaliyetleri

5. Yukarıdaki metinden hareketle gezi yazılarının ne gibi özelliklerinin bulunduğunu yazınız. (8p)

6. Yukarıdaki “EKİMDE BOZCAADA” adlı gezi yazısı örneğinden aşağıdaki ses olaylarına birer örnek veriniz.  (10p)
Ünsüz  Benzeşmesi : seçtim
Ünlü Düşmesi          :  bahsedilen
Ünsüz Türemesi      :  zannediyorum
Ünsüz Yumuşaması : kuyruğu
Ünlü Daralması     : anlıyoruz.
7. Yukarıdaki “EKİMDE BOZCAADA” adlı gezi yazısı örneğinden aşağıdaki zarf çeşitlerine örnekler bulunuz. (10p)
Yer-yön zarfı  : geri
Zaman zarfı    :  İskeleye yanaşırken
Miktar zarfı    : biraz
Hal zarfı          : öyle
Soru zarfı        : Neden
8. Okul Müdürlüğüne okuldaki tiyatro çalışmalarına katılmak istediğinizi bildiren bir dilekçe yazınız.(10p)
9. Aşağıdaki cümlelerde geçen anlatım bozukluğunu tespit ederek cümledeki yanlışlığı düzeltiniz. (8p)
a) Cümledeki nesneleri bulun ve hata olup olmadığını söyleyin.
b) Onlar değil bir düşünce üretmek herhangi bir düşünce sistemi bile kuramaz.
c) Ona, buraya gelmeden önce mi sonra mı telefon ettin
d) Elinin kirini bize gösterdin, cebine bari sokma.
10. Biyografi, anı ve gezi yazılarında kullanılan dilin, hangi işlevde kullanıldığını ve sizce neden bu işlevde kullanıldığını belirtiniz.  (6p)

11. Aşağıda verilen türlerin karşısına 2’şer adet  eser adı ve bu eserlerin yazarlarını yazınız. (8p)
      ANI                :
     GEZİ YAZISI :
12. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun ifadeleri yazınız.  (6p)
Biyografi yazılarında………………………….. önemli bir yer tutar.
Topluma mal olmuş bir insanın kendi yaşam öyküsünü anlattığı eserlere……………………….. denir.
…………………………………..’ın……………………. adlı eseri edebiyatımızdaki ilk anı olarak kabul edilmektedir.
İlk gezi yazısı örneği………………………………….……..’in……………….……………………….adlı eseridir.

“Sevgili Anneciğim,
       İçimi ısıtan, beni mutlu eden mektubunu ustam dün bana bir müjdeyle verdi. O kadar mutlu oldum ki… Anneciğim, vakit geçirmeden, hemen bu mektubu yazıyorum. Köyden ayrılalı altı aydan fazla olmuş. Bu süre içinde, belki her ay sizleri, köyümüzü, evimizi, yemyeşil ağaçlarla dolu bahçemizi, petek petek arı kovanlarımızı görmeme rağmen yine özlemle doluyum.
      Geçtiğimiz günlerde ustam, bakır işlemecilikte kısa zamanda ilerleyişimi yeteneğime ve gayretime bağlayarak "Aferin!" dedi. Sanatın bir altın bilezik olduğunu söyledi. Haftalığımın önümüzdeki hafta artacağını müjdeledi. Ben de o an, sana bayram hediyesi olarak alacağım ayakkabıyı düşündüm. Elimde ayakkabım, küçük kardeşim Zeynep'e çeşit çeşit çikolata ve boyama kitapları ile kapınızı çalacağım. Bayram sevincini birlikte paylaşacağız. Ne güzel değil mi anneciğim?
      İşe iyice alıştım. Beni düşünüp üzülme! Kendini yorma! Ben usta bir sanatkar olma yolunda çalışıyorum. Sanatımıza katkıda bulunmak, bir yandan da üretici bir insan olarak kendime, aileme ve milletime yararlı olmak istiyorum.
      Bakır eşyalar üzerine, çay ve kahve takımlarına, semaverlere, hediyelik bakır eşyalara, duvar panolarına ne güzel desenler işliyorum bir görsen. Çizgilerin akışında, desenlerin şekillenişinde hep sizleri düşünüyorum. Babamın vefatı ile düştüğümüz sıkıntıyı nasıl göğüsleyeceğimi planlıyorum.
      El emeği işler büyük ilgi görüyormuş. Bunu, rahmetli babamın arkadaşı Orhan Amca söyledi. İstanbul'da bir sergi açmamız konusunda bize yardım edeceğini belirti. Biz de "evet" dedik ve başladık çalışmaya.Hazırlığımız sürüyor güzel anneciğim.
      Bayramda birlikte olmak dileğiyle senin ellerinden, küçük Zeynep'in gözlerinden öperim.”
13. Yukarıdaki mektubun giriş, gelişme ve sonuç bölümlerini mektup üzerinde göstererek bundan hareketle mektubun bölümleri hakkında kısaca bilgi veriniz. (8p)
Giriş      :
Gelişme :
Sonuç    :