AHMED Yesevi, (1166)
Türkistan’da ilk Türk tarîkatini kuran, “Pîr-i Türkistan”, “Hazret-i Türkistan” diye anılan Türklüğün manevi büyüğü, din ulusu ve şair. Yetiştirdiği “alp eren”leri, “gazi derviş”leri, Türk fetih ordularının önü ve yanı sıra dünyanın her bucağına göndermiştir. Müslüman Türk dünyâsı asırlarca onun manevî tesiri altında kalmıştır. Şimdi Kazakistan Sovyet Cumhuriyeti’ndeki Çimkent şehrinin biraz doğusunda bulunan Sayram‘da doğdu. Buhara(Özbekistan)’da okudu. Ünlü bilgin ve şeyh Yusuf Hemedânî‘nin öğrencisi oldu. Buhara yakınlarındaki Yesi şehrine yerleşti. Ömrü burada geçti. Bu yüzden Yesevî (Yesi’li) diye anılır.

Yeni müslüman olmuş Türklere dinlerini öğretmek, milletinin ahlakını ve inançlarını yüceltmek için sade Türkçe, hece vezni ve dörtlüklerle “hikmet” adı verilen şiirlerini yazdı. Amacı hüner göstermek değildi. Halkın maneviyâtını yükseltmek ve inanç birliğini sağlamak istiyordu. Bu sebeple şiirlerinin edebi değeri az, tarihi ve manevi değeri ise çok büyüktür. Bu şiirleri bir araya toplayan kitabına “Dîvân-ı Hikmet“ adı verilmiştir. Hoca Ahmed Yesevî, “Hikmef’leriyle birtaraftan İslâmlığı milletimize sevdirip öğretirken, diğer taraftan da yabancı dil ve kültürlere karşı milli dil ve kültürümüzün istiklalini sağlamıştır.Kazak ve Özbek Türklerince kutsal bir ziyaret yeri sayılan mezarı Yesi’dedir. Bu mezarın üstüne Timurlenk tarafından muhteşem bir türbe yaptırılmıştır.

Ahmed Yesevi