AKARSULAR

14 Ağustos 2013 tarihinde tarafından eklendi.

AKARSULAR     
a) Akarsuyun olusumu : Yeryuzundeki yataklarin degisik buyukluklerdeki yataklar icerisinde su toplanir ve bu yatak boyunca akmasina akarsu denir.
–         Akarsularin, kucuklerine dere denir. Buyuklerine ise cay, nehir denir.
–         Akarsuyun,  ciktigi yere kaynak. Akarsuyun aktigi yere yatak denir.
–         Akarsuyun birim zamanda aldigi yola akarsuyun hizi denir. Bu hiz mualine denilen aracla olculur.
b) Akarsuyun aglari, Su bolumu ve Akarsu Havzalari :                                                         :
–         En kucuk dereden ana ýrmaga kadar bir akarsuyun beslenme havzasý icinde tum kollariyla birlikte olusturdugu su yolu orgusune akarsu agi denir.
–         Havzalari birbirinden ayiran dogal sinira su bolumu cizgisi denir.
–         Akarsuyun denize ulastirabilen havzalara acik havza, ulastiramayan havzalara ise kapali havza denir.     
c) Akarsuyun debisi ve rejimi             
–         Bir akarsuyun her hangi bir yerindeki enine kesitinde bir saniyede gecen suyun m3 cinsinden miktarýna debi denir.
–         Bir akarsuyun debisinde yil boyunca degismeye rejim denir.
d) Selintiler ve Akarsular                     
–         Yuzeyleri kaplarcasina akan sulara selinti denir.
–         Bir akarsuyun asindirma gucu; su miktari, egim, bitki ortusu, akis hizi, yuk miktaridir.
   
A) Turkiye'de Selintilerin Olusturdugu Asindirma ve Biriktirme Sekilleri
a) Kirgibayir : Kimi  yerleri yuksekce, kimi yerleri yarintilar biciminde olan sekillere  denir. (Nevsehir yoresi)
b) Peri Bacalarý : Volkan tuflerinin yaygýn oldugu bir arazide sellenme sonucu oluþmuþ yer þekilleridir. Üstteki dirençli kayalar aþýnmadýðý için sapka þeklinde bir gorunum oluþmuþtur. (Afyon)
c) Birikinti Konileri : Bir dag yamacýnda asagiya inen akarsuyun egimi azaldiginda tasima gucude azalir ve tasidigi aluvyonlari koni seklinde biriktirir. Buna  denir.
–         Birikinti konilerinin birlesmesiyle olusan ovalara Dag etegi ovasý denir.
B) Akarsularin Asindirmasi ile Olusan Yer Sekilleri
a) Vadiler : Ýçinde akarsularýn aktýðý, kaynaktan aðza doðru sürekli iniþli olan uzun çukur alanlarýdýr. Dört çeþit vadi vardýr
–         V vadi; V harfi biçimindeki vadilere denir.
–         Tabanlý vadi; orta çýðýrlarda;eðim az, su miktarý fazladýr. Derinlemesine hem de yanlamasýna aþýndýrma yapar.
–         Yayvan Vadi; yanlama, aþýndýrma ile vadi yamaclarý asinip yatiklarsir.
–         Yarma vadi; Bir duzlukte akmakta olan akarsu, önüne çýkan kabarikligi dar ve derin bir bicimde yardýktan sonra yeniden duzeyi cikarsa olur.
–         Kanyon vadi; cozunebilir taslarin bulunduðu arazilerde akarsu bir yandan aþýndýrma yaparken bir yandan da taþlar coker. Sonucta dar derin ve dik duvarli vadiler olusur.
b) Dev Kazaný : Akarsularin, caglayan ve cavlanlarin yaparak dokuldukleri yerlerde, asinma sonucu olusan cukurluklara dev kazani (buget) denir.  Turlu Buyuklukte olabilir.
c) Sekiler : Akarsularýn iki yakasindaki yamaclarda gorulen basamak bicimindeki yer sekilleridir.. bu derinlestirme sonucu eski vadi tabani yukarida bir basamak halinde kalir ki buna seki denir.
d) Yontuk duzler (Peneplen) : Akarsularin asindirma faaliyetlerinin son doneminde olusan dalgali duzluklere denir.

    C) Akarsu Biriktirmesi ile Olusan Yersekilleri
Akarsu biriktirmesi sonucu olusan baslica sekiller sunlardir;
a) Deltalar : Akarsuyun gole yada deniz ulastigi yerde, tasidigi aluvyonlari biriktirmesi sonucu olusur.
Bir deltanin olusabilmesi icin;
–         Akarsuyun belli buyuklukte olmasi
–         Denizin cok derin olmasi
–         Kiyi boyunca guclu akýntýlarýn olmamasý gerekir. (Çukurova, Bafra)
a)      Birikinti Ovasý : Ýç kisimlardaki alanlarin aluvyonlarla dolmasi sonucu olusur. 2 cesittir.
–         Dað içi ovalarý : Daglik alanlarýn ic kisimlarda az egimli yerlerde, karstik canaklarda ya da tektonik çöküntülerde  birikme sonucu oluþur. (Erzincan ovasý)
–         Dað eteði ovalarý : Bir daðýn yamacýndan aþaðý inen akarsu ve sellenme sularýnýn oluþturduðu birikinti ovasýdýr.
c) Birikinti Konileri : Akarsuyun tasidigi aluvyonlarýn yelpaze biciminde cokelir. Bu cokmeye denir.
–         Menderesler: Akarsuyun asindýrma ve biriktirme sonucu faaliyetlerin ortak sonucu olusan yer þekillerinin en yaygin olanlarý mendereslerdir.
–         Yatak egimi azalmýþ olan bir akarsu, duzenli buklumler yaparak saga sola dolana dolana akar. Buna menderes denir.  (Gediz nehri, B.Menderes)

Etiketler:

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.

Şu Sayfamız Çok Beğenildi
SEMBOLİZM (SİMGECİLİK)