AKINTI
Okyanus ve deniz sularının yer değiştirmesinin genel adı. Sular, tuzluluk ve seviye farklarından, rüzgarların etkisinden, gelgit (med-cezir) (b. bk.) olayından ve sıcaklık soğukluk farklarından dolayı yer değiştirirler. Akıntılar, sıcaklıklarına ve derinliklerine göre değişik adlar alırlar. Sıcak ve soğuk su akıntıları, yüzey ve derin su akıntıları gibi.
Tuzluluk ve seviye farkından doğan akıntılar ; Yoğunluğu farklı iki denizi bağlayan boğazlarda görülürler. İstanbul, Çanakkale ve Cebelitarık boğazlarında bu tür akıntı vardır.Rüzgarların tesiriyle meydana gelen akıntılar ise daha ziyade kuvvetli ve sürekli rüzgarların (alizelerin) meydana geldiği okyanuslarda görülür. Yalnız Hind Okyanusu‘nun kuzeyinde meydana gelen akıntılar Muson rüzgarlarının tesiriyledir ve Muson rüzgarlarının hareket yönüne bağlı olarak yön değiştirirler.Sıcaklıklarına göre, sıcak ve soğuk su akıntıları olarak ikiye ayrılan okyanus akıntıları, iklim ve balıkçılık üzerinde etkili olurlar. Okyanuslardaki sıcaklığa bağlı olarak meydana gelen akıntıların en büyüğü Atlas Okyanusu’ndaki Gulf Stream (Golfistirim) sıcak su akıntısıdır.

akıntı

Hızı saatte’1.8 – 5.5 km olan Gulf Stream, Kuzey Amerika’nın doğu kıyılarını yalıyarak Batı Avrupa kıyılarına ulaşır ve kuzey enlemlerde olmasına rağmen Baltık yarımadasının iklimine müspet yönde tesir eder. Buna mukabil Büyük Okyanus‘taki Oya Sivo soğuk su akıntısı ise Hokkaido (Japonya) adasının iklimine menfi yönde tesir eder. Ekvator bölgelerinde ısınan sular Kuzey ve Güney kutuplarına doğru yüzeyden, kutuplara gelen sular da derinden ekvatora doğru akarlar.Ancak, ekvatorda saatte 1.600 km’yi bulan dünyanın kendi ekseni etrafında dönme hızı akıntıların yönüne tesir eder.Bu yüzden Atlas Okyanusu’nun kuzey akıntıları batıdan doğuya, güney akıntıları ise doğudan batıya doğrudur.

Okyanuslarda görülen başlıca akıntılar şunlardır :
Büyük Okyanus’ta :
a) Ekvator’un Kuzeyinde ; Kaliforniya ve Oya Sivo soğuk, Kuro Sivo sıcak su akıntıları,
b) Ekvator’un güneyinde ; Peru soğuk, Doğu Avustralya sıcak su akıntıları,
Atlas Okyanusu’nda :
a) Ekvator’un kuzeyinde; Kanarya ve Labrador soğuk, Gulf Stream sıcak,
b) Ekvator’un güneyinde ; Benguela ve Falkland soğuk, Brezilya sıcak. Hint Okyanusu’nda ; Batı Avustralya soğuk, Mozambik sıcak su akıntılarıdır.
Okyanuslarda meydana gelen akıntıların en büyük faydalarından biri de şudur :
Kutuplarda soğuyarak dibe çöken sular, akıntı halkalarının başlangıç noktasında deniz yüzüne çıkarlar. Suların bu şekilde üstten alta, alttan üste doğru hareketi dip sularının oksijenle beslenmesine, dolayısıyla deniz derinliklerinde de canlı hayatın teşekkülüne ve devamına imkan hazırlar. Yurdumuzda ise en önemli akıntılar İstanbul ve Çanakkale boğazlarındadır. Karadeniz’in az tuzlu suları üstten Marmara’ya, Marmara’nın daha tuzlu suları alttan Karadeniz‘e akar. Üst akıntı daha hızlı ve daha çok su taşır. Akıntının hızı, kuzey rüzgârları olduğu zaman saatte 10 km’ye kadar çıkar. Çanakkale Boğazı‘nda ise Marmara’nın az tuzlu suları üstten Ege Denizi‘ne, Ege Denizi‘nin daha tuzlu suları da alttan Marmara Denizi’ne doğru akar.