AMASYA
Anadolu yarımadasının kuzeyinde, Karadeniz Bölgesi ‘nin Orta Karadeniz Bölümü’nde kurulmuş bir il ve bu ilin merkezidir. İlin doğusunda ve güneydoğusunda Tokat, batısında Çorum, kuzeyinde Samsun, güneyinde ise Yozgat illeri vardır. Merkez ilçe dahil 6 ilçesi vardır.
Bunlar ; merkez ilçe Amasya, Göynücek, Gümüşhacıköy, Merzifon, Suluova ve Taşova’dır.
İlin;
Trafik Kod Numarası : 05
Otomatik Telefon Kodu : 3781
Deniz Seviyesinden Yüks : 392 m.
Yüz ölçümü : 5.730 km 2 (Göller dahil)
Toplam Nüfusu : 341.287 (1980 sayımı)
Nüfus yoğunluğu : 62

Amasya

Geçim Kaynağı : Tarım ve hayvancılıktır.
Yer yer dağlık, yer yer de geniş ovalara sahip bir ilimizdir. Dağlar daha ziyâde ilin doğusunda ve kuzeyinde toplanmıştır. İlin en yüksek noktası kuzeydeki Akdağ üzerinde Kocacık Tepe (2.044 m.)’dir. İlin diğer önemli yükseklikleri; kuzeybatıda Tavşan Dağı (1.909 m.) doğuda Sakarat Dağı (1.956 m.)’dır. Ovalar genellikle Yeşilırmak çevresinde yer almıştır. Bu ovalar ”Gümüşova, Suluova ve Taşova’dır”. Akarsular ve Gölleri, ilin en önemli akarsuyu Yelişırmak‘tır. İl topraklarını bir baştan bir başa geçen Yeşilırmak, Amasya ve Taşova ovalarını sular. İlin ikinci önemli akarsuyu Çekerek ırmağı olup, Yeşilırmak’ın üç önemli kolundan biridir. İl sınırları içindeki en önemli göl Borabay Gölü‘dür. (b.bk.).

İklimi : Amasya’da, ılıman ve kara iklim bölgeleri arasında bulunduğu için, bir geçiş iklimi göze çarpar. İlin kuzeyindeki Akdağ‘ın siperinde kalan Amasya’da kışlar İç Anadolu Bölgesi’nde olduğu kadar soğuk olmaz. Yağış, dağlık alanlarda bol olmasına rağmen, güneye doğru azalır. Yıllık yağış ortalaması 411,6 mm’dir. Amasya’da yıllık ortalama sıcaklık 13,9°C, bugüne kadar ölçülen en yüksek sıcaklık 18.7.1962’de 43,2°C, en düşük sıcaklık ise 10.2.1965’de –11,2°C olarak tespit edilmiştir.
Bitki Örtüsü : İlin % 16’sı kullanılabilir ormanlarla kaplı olup, bunlar da daha ziyade kuzeydeki dağlık alanlardadır. Güneye doğru ormanlık alanlar yerini bozkırlara bırakır.
Nüfûs: 1980 nüfus sayımına göre ilin toplam nüfusu 341.287, nüfus yoğunluğu 62 olup, Türkiye ortalamasının üzerindedir. Amasya ilinde şehirleşme oranı düşüktür.

Amasya Manzara

Nüfusun Yeraltı Zenginlikleri : Amasya’nın en önemli yeraltı zenginliği Çeltek linyit kömürü yataklarıdır. Buradaki yataklar iki büyük işletme halinde değerlendirilir. Yeni Çeltek İşletmesi‘nde elde edilen kömür şeker fabrikalarında kullanılır. Yıllık üretimi 150.000 ton civarındadır. Eski Çeltek İşletmesi’nde üretilen kömür ise yakacak olarak değerlendirilir. Bunun dışında M.T.A. tarafından manganez, kurşun, antimuan, barit, krom, demir ve amyant rezervleri tespit edilmiştir.Şifalı yeraltı kaynak sularının en önemlisi il merkezine 25 km mesafedeki Terziköy Kaplıcası‘dır.
Sanayi pek gelişmemiştir. İldeki en önemli sanayi kuruluşu Suluova‘daki Şeker fabrikasıdır. Ayrıca Amasya ve Merzifon’da ziraat aletleri yapan atölyeler vardır.

İldeki diğer önemli sanayi kuruluşları da şunlardır; Şeker fabrikasına bağlı olarak faaliyete geçen ayçiçek yağı fabrikası, Suluova’da yem fabrikası, Et ve Balık Kurumu’nun et kombinası, merkez ilçede Süt Endüstrisi Kurumu’nun peynir ve tereyağı fabrikasıdır. İlin muhtelif yerlerinde tuğla-kiremit fabrikaları ile Gümüşhacıköy‘de kendirden urgan, ip, sicim elde eden atölyeler de vardır.Ulaşım yönünden gelişmiş bir ilimizdir. Ankara–Samsun kara yolu il sınırları içinden geçer. Ayrıca Tokat‘ı Samsun‘a bağlayan 180 ve 795 numaralı devlet yolları il merkezinden geçer. Amasya ve Suluova Sivas–Samsun demir yolu güzergahı üzerindeki istasyonlardır.

Turizm açısından ilgi çekici bir yerdir. Tabi güzelliklerin yanında zengin tarihi eserlere de sahiptir. Borabay Gölü ve Yeşil Yenice (Gölbaşı), ki burada 800 yaşında olduğu tahmin edilen bir ağaç vardır, tabiî güzellikleriyle dikkati çekerler. Târihçe, çok eski bir tarihe sahip olan ilin Helenistik dönemde adı Amaseia idi. Hititlerden, Bizanslılara kadar birçok devletin hakimiyetinde kalan Amasya 1071 Malazgirt Zaferi‘nden sonra Danişment Gazi tarafından Selçuklu topraklarına katılmış, Haçlı ve Timur istilasına maruz kalmış, 1393’te Yıldırım Bayezid zamanında Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır. Ferhat ile Şirin‘in yaşadığı il olan Amasya, Osmanlı İmparatorluğu döneminde çok önemli bir kültür ve idare merkezi olmuştur. Birçok Osmanlı şehzadesi Amasya’da sancak beyliği yapmıştır. Amasya, 21-22 Haziran 1919’da yayımlanan bir tamimle Kurtuluş Savaşı’mızın esaslarının dünyaya ilân edildiği yerdir. Amasya Tamimi diye bilinen bu tamimle vatanın ve milletin düştüğü durum dile getiriliyor ve bir Millî Kongre toplamanın zarureti anlatılıyordu. Mustafa Kemal imzasıyla yayımlanan bu tamimle, Sivas’ta bir Milli Kongre toplanacağı da belirtiliyordu.

Amasya Türbeleri

Târihî Eserler : Kuruluşu M.Ö. 4000 yıllarına kadar inen Amasya, tarihi eserler yönünden zengin illerimizdendir. Uzun seneler Osmanlı şehzadelerinin sancak şehri olmuş, birçok Osmanlı pâdişâhı burada doğmuştur. İl merkezi, bu şehzadelerin yaptırdığı cami, medrese, türbe ve hamamlarla süslüdür.
Kaleler: Amasya Kalesi, Erguna Kalesi, Ziyere Kalesi ve İç Kale(Enderun Kalesi)‘dir.
Camiler : II. Bâyezid tarafından yaptırılan Bayezid Cami, 1266-1267 yılların da Amasya Beylerbeyi Emir Seyfeddin Torumtay tarafından yaptırılan Gök Medrese Cami, II. Bayezid’in hanımı Bülbül Hatun tarafından yaptırılan Hatuniye Cami, Azerî Türklerinden toplanan yardımlarla 1887-1893 yılları arasında yapılan Azeriler Ca Taş Han. Merzifon , Selçuklu Emiri Farruh tarafından yaptırılan Burmalı Minare Cami Amasya’daki camilerden bazılarıdır.
Medreseler: II. Bayezid‘in yaptırdığı Bayezid Medresesi, 1308’de İlhanlılar zamanında yapılan Bimarhane (akıl hastahanesi) olarak kullanılan tıp medresesi, Gümüşhacıköy‘deki Haliliye Medresesi.
Türbeler : Pir İlyas Türbesi, Halifet Gazi Türbesi, Şehzade Osman, Torumtay ve Kadılar türbeleri il merkezindeki türbelerden başlıcalarıdır.
Hanlar: Amasya ve Merzifon’daki Taşhan’lar, Gümüşhacıköy’de Arasta, Amasya-Tokat yolu üzerinde Ezine Pazarı Hanı ile 1483’de yapılan merkez ilçedeki Bedesten ve Merzifon’daki Bedesten il sınırları içindeki belli başlı hanlardır.
Köprüler : Danişmentli İltekin Gazi tarafından yaptırılan Çağlayan Köprüsü, Yeşilırmak üzerinde Hundi Hatun (II. Gıyasettin Mesut’un kızı) tarafından yaptırılan Kuş Köprü.
Hamamlar : Hızır Paşa, Mustafa Bey hamamları merkezdedir. Çifte Hamamve Kara Mustafa Paşa hamamları Merzifon’da, Büyük Hamam da Gümüşhacıköy‘dedir.

Amasya Bitki Örtüsü

Amasya Elması

amasya kumacık hamamı