BUZULLARIN. ETKİSİ
Hareket eden büyük buz kütlelerinin de yer­yüzünün yontulmasında önemli bir payı vardır. Çizilmiş kayalar, küt burunlu U biçimi koyak­lar, oyuk kaya dipleri, fiyordlar: Bütün bunlar kuşku bırakmayacak biçimde buzul erozyonu­nun işaretleridir. Buzulların bıraktığı bu kendine özgü işaretlere dünyanın birçok kesiminde rastlanabilir.
Eskiden dünyadaki karaların büyük bir ke­simi buzlarla kaplıydı. Bu döneme Buz Çağı adı verilmesi bundandır. Yaklaşık bir milyon yıl kadar önce başlamış olan son Buz Çağı boyunca, Avrupa'nın, Asya'nın, Kuzey Amerika'nın büyük bir kısmı buzlar altmtaydı. Buzlar hareket ettik­çe, altlarındaki toprağı da birlikte sürüklediler; bu arada yeryüzünü düzleştirdiler, sivri dağ do­ruklarını aşındırıp yuvarlattılar, muazzam kayala­rı kilometrelerce öteye taşıdılar.
Hareket halindeki buzun, kendisinden çok daha sert olan kayaları aşındırması bize tuhaf gelebilir. Bunun nedeni bir bakıma buzun sıkıca içinde tuttuğu çakıllarla iri kaya parçalarının, hareket halindeki bir buzulu adeta dev bir zım­para haline getirmesidir. Bu dev zımpara, yani buzul .içinden geçtiği koyakları aşındırıp derin­leştirecek güçtedir. Bununla birlikte, an buzda da aşındırma yeteneği vardır. Hareket eden bir buzul koca koca taş parçalarım yerlerinden sö­küp parçalayabilir.