CÜMLEDE ANLAM
Cümleyi Anlama Yorumlama:
   Cümle vurgusu
   Gerçek anlam
   Mecaz anlam

1.    Atasözlerini anlama, yorumlama
2.    Özdeyişleri anlama, yorumlama
3.    Ana düşünce, Ana duygu, Yardımcı düşünce veya yardımcı duyguyu anlama
4.    Aynı ya da yakın anlamlı cümleleri anlama
5.    Cümle tamamlama

Cümlede Anlatım:
1.    Tanım cümleleri
2.    Nesnel anlatımlı cümle
3.    Öznel anlatımlı cümle
4.    Tümevarım – Tümdengelim cümleleri
5.    a) Doğrudan anlatım
       b) Dolaylı anlatım cümleleri

Cümlede Anlam İlişkileri:
1.    Neden – sonuç ilişkili cümleler
2.    Koşul ilişki!; cümleler
3.    Amaç – sonuç ilişkili cümleler
4.    Açıklama iiişkili cümle
5.    Karşılaştırma ilişkili cümle
6.    Anlamca aykırılık
7.    Karşıt anlamlılık ilişkili cümle

Cümlede Anlam – Biçim İlişkisi
1.    Olumlu cümle
      a)    Biçimce ve anlamca oîumiu cümle
      b)    Biçimce olumsuz Anlamca olumlu cümle
2.    Olumsuz cümle
       a)    Biçimce ve anlamca olumsuz cümle
       b)    Biçimce olumlu anlamca olumsuz cümle
3.    Soru cümlesi
       a)    Gerçek soru cümlesi
       b)    Sözde soru cümlesi
4.    Ünlem cümlesi

CÜMLEDE ANLAM
Cümle, görev ve anlam ilgisiyle bir araya getirilmiş sözcükler dizisi veya yargı bildiren tek bir sözcüktür.
Cümle bir anlatım birliğidir. Sözcük tek başına bir anlamı da olsa bir duygu, düşünce ya da yargıyı bildirmede yeterli değildir.
       Cümlede anlam ile ilgili şu noktaları bilmekte yarar vardır.

1- Cümleyi Anlayıp Yorumlama:
   Bir cümleyi yorumlamanın ilk koşulu cümle vurgusunu bilmekten geçer.

Cümle Vurgusu: Türkçede cümle vurgusu yükleme en yakın yerdedir.
Örnek:
   Bugün arkadaşlarla pikniğe gidiyoruz.
   Bugün pikniğe arkadaşlarla gidiyoruz.
   Arkadaşlarla pikniğe bugün gidiyoruz.

Not: Eylem cümlelerinde vurgu yükleme en yakın sözcüktedir.

Not: Ad cümlelerinde ise ek eylemle çekimlenip, yüklem olmuş sözcük ya da sözcük öbeğindedir.

Not: Cümlelerdeki vurguya göre de cümlenin anlamı değişir.

   Cümleyi yorumlamanın ikinci koşulu sözcüklerin taşıdıkları anlamları doğru kavramaktır.

•   Cümlede sözcüklerin tümü gerçek anlamlıdır.
ÖRNEK:
   Ailece bu gün çok sevinçliydik.

•   Cümlede sözcüklerin bir kısmı mecaz anlamda kullanılmış olabilir.
ÖRNEK:
   Ailece bu gün mutluluktan uçuyorduk.

a)      Atasözlerini anlayıp yorumlama:
Atasözlerinin tanımı ve özellikleri üzerinde durmuştuk. Atasözünü yorumlamak için gerçek anlamlı mı mecaz anlamlı mı belirlemek gerekir.

b)      Özlü sözleri anlama ve yorumlama:
Anlamca yoğun söyleyeni belli olan, güzel ve etkili sözlerdir, özlü sözler (özdeyişler) de atasözleri gibi cümle vurgusundan yararlanılarak, mecazlı veya gerçek anlamları açıklanarak yorumlanmaktır.

c)      Yansıtılan düşünceyi, duyguyu, kavramı anlama: Cümleyle ilgili soruların bir bölümünde cümledeki düşünce, duygu, kavram ya da durumun belirlenmesi istenir.

CÜMLENİN ANLAMINA KATKIDA BULUNAN UNSURLAR:

1.    Sözcüğün Kattığı Anlam:
   Ayşe bu soruyu çözer.
   Ayşe bile bu soruyu çözer.   (Soru kolay. Ayşe’yi hafifleme)
   Ayşe bu soruyu bile çözer. (Soru zor. Ayşe bilgili)
   Bu işi yaptım.
   Bu işi üstün körü yaptım.
   Bu işi özenle yaptım.

2.    Sözcüğün Kullanım Yerinin Kattığı Anlam { vurgu ):
Örnek:
   Arkadaşlar bu görüşlerime de katıldı.
   Arkadaşlar da bu görüşlerime katıldı.

3.    Yapım ve Çekim Eklerinin Kattığı Anlam:
Örnek:
   Öğrenciler sonuçları merakla bekliyor.
   Öğrenciler sonuçları merakla bekliyordur. (Olasılık)
   Her insan konuya aynı duyarlılıkla yaklaşmalı. (Gereklilik)
   Her insanın konuya aynı duyarlılıkla yaklaşması gerekir. (Gereklilik)
   Herkes balıktan payına düşeni aldı. (Eşitlik yok)
   Herkes balıkları paylaştı.  (Eşitlik var)
   Kazandığı parayı çocuklara böldü. (Eşitlik söz konusu değil)
   Kazandığı parayı çocuklarına bölüştürdü. (Eşitlik söz konusu)
   Verimli topraklarımız kuraklaştı.   (Yeni bir görünüm kazanma)
   Osman olgundu.   
   Osman olgunlaştı.     
   Osman tombuldu.
   Osman tombullaştı.

4.    Noktalama İşaretlerinin Anlama Katkısı:
ÖRNEK:
   Genç, doktoru yumrukladı.
   Genç doktoru, yumrukladı.
   Küçük balığı denize bıraktı.
   Küçük balığı, denize bıraktı.