Devlet Yönetimi

İlk insan topluluklarında ne düzgün bir dev­let örgütü vardı, ne hükümet, ne de yazılı yasalar. İlk ve en yalın hükümetler, kabilelerin gelenekle­rinden türedi. Bu ilkel kabilelerde ailenin başı yönetimi ele alıyordu. Böyle bir sisteme, yani bü­tün yönetim ve gücün bir kişinin elinde toplandı­ğı yönetim biçimine 'monarşi'1 denir. Genellik­le, monarşilerde hükümdarlık babadan oğula ge­çer. Hükümdarın gücünün kısıtlanmadığı monar­şilere, krallıklara "mutlak monarşi" (ya da mut­lak krallık) denir. Böyle gücü kısıtlanmamış bir hükümdara ise "otokrat", ya da "diktatör" adı verilir. "Meşruti kralhk"ta ise bir parlamento vardır, hükümdarın gücü bu parlamentoca sınır­landırılmıştır.
Devlet yönetimi üzerindeki çağdaş görüş­ler ilkin Eski Yunanistan'da, Roma'da ortaya çık­tı. Eski Yunanlılar mutlak bir krallığın birçok sakıncaları olduğunu çok geçmeden anladılar. Böyle bir devletin başındaki hükümdar, devleti adaletle, akıEıca yönetse bile, gücünün sınırı ol­madığı için, günün birinde bir zorba kesilebilirdi. Bunun üzerine, yeni bir yönetim sağladılar. Bu yurttaşlar en yaşlı, en iyi tanınan kişiler arasın­dan seçiliyordu. Bunların meydana getirdiği ege­men sınıfa "aristokratlar" bu tür yönetime de "aristoktasi" denildi. Öte yandan, devlet yöneti­mi sık sık herşeye egemen olmak isteyen zorbala­rın da eline geçiyordu. Bu tür yönetime de "oli­garşi" adı verildi.                          •»
En sonunda Yunanlılar en iyi yönetim tar­zının yurttaşların da katıldığı bir yönetim sis­temi olduğunu anladılar. Böyle yönetimlere "demokrasi" (halk egemenliği) denildi. M.Ö. V. Yüzyılda Atina'da bütün yurttaşların oy verme hakkı vardı; yalnız, ancak küçük bîr azınlık yurt­taş sayılıyordu. Kadınlar, yabancılar, köleler yurttaş sınıfına girmiyordu. Çağdaş demokrasi­lerde ise, yasalara uyan herkesin oy verme hakkı vardır.
Bununla birlikte, çağımızda bile demokratik olmayan ülkeler vardır. Bu gibi ülkelerde bütün güç genellikle bir diktatörün elinde bulunur. Ço­ğu kez de bu diktatörler ordunun desteğiyle başa geçerek, ülkeyi zorbalıkla yönetirler. Totaliter devletlerde ise, seçimler belli aralıklarla yapılsa bile, yalnız bir parti vardır, muhalefete izin yoktur. Bazı kimseler devlet yönetimi, hükümet diye bir şey olmaması gerektiğine inanırlar; her bireyin aklı ve sağduyusuyla kendi kendisini yönetmesi gerektiğini savunurlar. Hükümetsizliği savunan bu sisteme "anarşi" denir. "A.B.D. ve Fransa gibi bazı ülkelerde ise değişik bir "cum­huriyet" yönetimi vardır; bunlarda seçimle işbaşına gelen başkan, ya da cumhurbaşkanı büyük bir güce sahiptir.