ZAMAN

Anlatının en önemli ögelerinden biri de zamandır. Zamanın oldukça farklı boyutları vardır.  Yaşadığımız çevre ve kültüre göre zamanı algılayışımız farklı olabilir. Anlatıda zaman bakış açısına göre düzenlenir.

9. 1. FİZİKSEL ZAMAN
Yaşanmış olan, yaşanan ve yaşanacak olan tek düze, sonsuz, çizgisel zaman. Ancak bu zamanı her fert kendine göre göreceli olarak algılayabilir. Birey dil dışı gerçekliği kendi deneyimine göre algılar.

9. 2. SÜREDİZİMSEL ZAMAN
Takvim zamanıdır.  Gerçek zamanın sıralamasına uygun zamandır. Burada süredizimsel zamanı  bazı temel şartları vardır: Bunlar başlangıç noktası dediğimiz değişmezlik koşulu, yönlendirme dediğimiz önce/sonra karşıtlığı ve üçüncü olarak da ölçümleme yani ölçü birimleri dizisi sabah, akşam, hafta, ay, mevsim gibi… ile dile getirilir.

9. 3. DİLSEL ZAMAN
Süredizimsel bir zaman içerisinde meydana gelen olaylar çeşitli tarihlendirmeler yoluyla dille ifade edilebilirler. Ancak dil ile ifade edilen zaman hiçbir zaman fiziksel zamana indirgenemez. Dilsel zaman dil araçları yoluyla  doğal sürenin çeşitli birimlerini  belirten bir dilbilgisel ulamdır. Bu da genellikle anlatıcının anlatma anına bağlı olarak söyleme göre tanımlanıp düzenlenir. Dilsel zamana ilişkin en yaygın sınıflandırma; şimdiki, geçmiş, gelecek zaman şeklindeki sınıflandırmadır.

9. 4. KURMACA ZAMANI İLE ÖYKÜLEME ZAMANI
Anlatının temel öğelerinden olan zaman, okurun gerçek zamanı algılama biçimini gösterir. Anlatıda iki tür zaman vardır: Anlatıcının öyküleme zamanı ve anlatıcının öykülediklerinin zamanı yani kurmaca zaman.
Öyküleme ile kurmaca birbirinden farklıdır. Öyküleme olayların anlatıcı tarafından anlatılış biçimidir. Kurmaca ise olayların sıradizimsel şeklidir. Anlatıcının olayları sıradizimsel ve aynı sıklıkta anlatma zorunluluğu yoktur. Yani anlatıcı olayların sırasını bozarak, tekrarlar yaparak ya da  bazı olayları atlayıp zamanı bir çırpıda geçerek anlatabilir.
Öykülemede anlatıcının  zamanı, süredizimsel   sıradan saparak anlatmak için dört değişik yol izler:
1.   Artsüremsel Öyküleme : Olaylardan sonra yapılan bir öykülemedir. Bu tür öykülemeye çok sık rastlanır.  Anlatıcı olaylar tamamen bittikten  bir yıl,  bir  ay, üç yıl vb. zaman sonra anlatabilir.
2.   Önsüremsel Öyküleme : Olaylardan önce yapılan bir öykülemedir. Yani olayların olmadığı bir zamanda olayların anlatılması yöntemidir.
3.   Eşsüremsel Öyküleme : Burada ise paralel bir öyküleme vardır. Yani olayların oluş zamanı ile anlatılış zamanı paralel devam eder.  Kurmaca zamanı ile öyküleme zamanı  çakışır.
4.   Katılımsal Öyküleme : Olay anında yapılan bir öykülemedir. Mektup tarzı romanlar ve günlükler bu tür öykülemeye örnektir.
Anlatıda olayların sırası, anlatının ritmi, ritim sırasında sahne, özetleme, eksilti, sıklık da ayrıca anlatının zamanı ile ilgili hususlar olup bunların da incelenmesi anlatıyı tahlil etmede  önemli  terimlerdir. Anlatıdaki zamanı tahlil etmede bu kavramlarda göz önüne alınmalıdır.