ADIVAR, Halide Edib (1884-1964)
Millî Edebiyat çığırının çok meşhur roman ve hikaye yazarı. İlk Türk kadın profesör. Mütâreke ve Millî Mücâdele yıllarının sembol isimlerinden.İstanbul’da doğdu. Küçüklüğünden itibaren özel dersler aldı. 1901’de Üsküdar Amerikan Kız Koleji‘nden mezun oldu. Öğretmenlik yaptı. 1908’den itibaren çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazdı. Hızla gelişen Türk milliyetçiliği hareketinin içinde bulundu.

Türk Ocağı ve Ziya Gökalp‘ın çevresinde yer aldı. 1918’de İstanbul işgalini protesto etmek üzere düzenlenen Fatih, Kadıköy ve Sultanahmet mitinglerinde on binlere, yüz binlere hitaben söylediği ateşli nutuklarla milletin ıztırab ve tepkisine tercüman oldu, mücadele ruh ve azmini kamçıladı. Yüz binlerce kişinin “Allah Allah” haykırışları ve ıztırap gözyaşları içinde dinlediği bu nutuklarda, ”Gece en karanlık ve ebedi göründüğü zaman, gün ışığı en yakındır”, “Milletler dostumuz, hükümetler düşmanımızdır” gibi yıllarca hafızalardan silinmeyen cümleler söylüyordu. “Allah’a ve haklarına” iman etmiş kitleleri, Türk bayrağı ve Türk varlığı için can vermek üzere yemine davet ediyor ve iki yüzbin kişi bir ağızdan “vallahi” diye mücadele yemini ediyordu.

Bu faaliyetlerinden dolayı işgal kuvvetlerince evi basıldı. Kocası Adnan Adıvar’la birlikte Anadolu’ya geçerek Millî Mücâdele’ye katıldı. İngilizlerin emrindeki hâin Divân-ı Harb’in karârı ile idama mahkûm edilen altı kişiden biri de Halide Edib Hanım’dır. Sembolik onbaşı rütbesi ile orduya katıldı. Batı Cephesinde çalıştı. Zaferden sonra, siyasi görüş ayrılığı yüzünden, kocası ile birlikte Türkiye’den ayrılıp İngiltere’ye gitti (1926). 1939’da tekrar yurda dönünceye kadar İngiltere ve Fransa‘da oturdu.

Amerika ve Hindistan‘a ziyaretlerde bulundu. 1940’da İst. Üniv. Edebiyat Fakültesi İngiliz Edebiyatı Profesörlüğüne getirildi. 1950-1954 arasında bir dönem milletvekilliği yaptı. Sonra tekrar üniversitedeki görevine döndü. Oradan emekli oldu. 9 Ocak 1964’te İstanbul’da öldü.Halide Edib, roman, hikaye, hatıra ve tiyatro gibi edebi türlerde eserler vermiş, bunun yanında değerli fikir ve ilim eserleri de yazmıştır.

Halide Edip Adıvar

Yazarlığının ağır basan tarafı romancılığıdır. Romancılığının en başarılı tarafı da karakter yaratmaktaki ustalığıdır. Daha çok kadınlar arasından seçilmiş tipleri canlandırmakta başarılıdır. İhtiraslı, kültürlü, mücadeleci, derinliği olan (ve bu özellikleri ile yazarın kendisini hatırlatan) kadın ve genç kız tiplerini canlandırmıştır.

En meşhur romanı Sinekli Bakkal‘dır. Seviye Tâlib, Handan, Yeni Turan, Ateşten Gömlek, Zeyno’nun Oğlu, Tatarak, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Akile Hanım Sokağı romanlarından bazılarıdır. Harab Mabetler, Dağa Çıkan Kurt hikaye kitaplarıdır. Türk’ün Ateşle İmtihanı’nda Millî Mücâdele hatıralarını, Mor Salkım da ev’de çocukluk günlerini anlatır. Türkiye’de Şark, Garb ve Amerikan Tesirleri adil bir fikir eseri ve İngiliz Edebiyatı Tarihi vardır.