KİMYASAL BİLEŞİKLER
Bir kaya tuzu kristalini dövüp talk pudrasın­dan daha ince zerrecikler haline getirsek bile, bileşimi değişmez. Yani en küçük tuz zerreciği bile bildiğimiz tuzun bütün özelliklerini taşır. Tuz sodyum klorür "molekülleri'nden meydana gelmiştir. Bu moleküller ancak "atom"lara ayrı­şabilir ve bu ayrışma sonunda bir sodyum, bir de klor atomu ortaya çıkar. Sodyum klorür bir "bileşiktir". Sodyum ile klor ise iki "e!eman"dır. Bileşiklerin özellikleri kendilerini meydana geti­ren elemanların özelliklerinden hayli değişiktir. Örneğin sodyum yanabilen bir madendir, klor ise acı kokulu yeşilimtırak bir gazdır.
Kimyasal bir değişimi, ya da "reaksiyon "u anlatmak için simgeler ve formüller kullanılır. Çünkü bu, işleme giren bütün maddelerin adlarım teker teker yazmaktan daha kolaydır. Her ele-jnamn simgesi bir ya da iki harften meydana gel­miştir. Örneğin, H—hidrojen, O—oksijen, Na— sodyum, Cl—klor anlamına gelir. Bildiğimiz tuzun bir molekülünde bir sodyum atomu ile bir klor atomu vardır. Bundan dolayı, NaCl simgesiy­le gösterilir. Bunun gibi, içinde bir hidrojen, bir de klor atomu bulunan Hidroklorik Asit de HC1 diye simgelenir. Öte yandan, bir su molekülü H2O diye yazılır, çünkü iki hidrojen atomuyla bir oksijen atomu birleşerek su molekülünü oluş­turmuştur. Sodyum hidroksit molekülü ise üç elemanın birleşmesiyle meydana gelmiştir (sod­yum, hidrojen ve oksijen), onun için de formülü NaOH diye yazılır. Sodyum hidroksite hidroklo­rik asit katılınca, kimyasal bir işlem meydana gelir. Görünüşte hiçbir değişiklik olmasa bile, bu işlem sonunda tuz ve su açığa çıkar. Bunu şöyle de anlatabiliriz: Hidrojen klorür (hidroklo­rik asit) ile sodyum hidroksit birleşince, sodyum klorür ile su meydana gelir. Bütün bu işlemleri aşağıdaki formülle anlatmak çok daha kolaydır

Sodyum ile klor gibi elemanların nasıl bir­leşip bileşikler meydana getirdiğini açıklarken, atomlarda elektrik yüklü elektronlar bulunduğu­nu akıldan çıkarmamamız gerekir, Sodyum ato-mundaki elektronlardan biri kolayca yerinden çıkarılabilir. Gerçekten de, atomun geri kalan kısmı (ki buna sodyum iyonu denir) bu elektron­dan kurtulduktan sonra daha kararlı hale gelir. Şu var ki, eksi elektrik yüklü bir elektronunu yi­tiren bir atom, artık elektrik açısından nötr değildir. Artı bir yük kazanmıştır. Öte yandan, bir elektron almış bir klor atomu eskisinden daha kararlıdır. Böyle bir klor iyonu eksi elektrik yük­lüdür. Bir sodyum atomu bir klor atomu ile kar­şılaşınca, sodyum içindeki istenmeyen elektronu klora aktarır. Böylece zıt elektrik yüklü iki iyon birbirini çekerek birleşir. Çoğu madenler bu yol­dan bileşikler yapar. Bu işleme "iyonik bağ" denir. Kalsiyumun iki istenmeyen elektronu var­dır, dolayısıyla iki bağ kurabilir.
Bununla birlikte, kimi durumlarda elektron aktarması olmaz. Bunun yerine, atomlar bir çift elektronu paylaşırlar. Her atom bileşime bir elek­tron armağan eder. Buna da "kovalent bağ" denir. Su, oksijen, karbon dioksit ve hidrojen klorür (Hindroklorik asit) buna örnektir.
Elektronların ikisini de aynı atom sağlıyor­sa, buna "uyumlu kovalent bağ" adı verilir. Amonyum tuzları buna örnektir.
Bir elemanın değeri, birleşme gücüne göre değişir. Değer, birleşecek olan elemanların atom sayılarım gösterir. Değer kavramını daha kolay anlamak için, bunları "birleşme kancalan" olarak
düşünün. Her elemanın atomunda bu kancalar­dan belli sayıda vardır ve elemanın kimyasal bağ­lar kurmasına yarar……….
Örneğin, sodyum (Na) ve klor (Cl) bir değer­lidir. Oksijen (O) ile çinko (Zn) ise iki değerli­dir. Alüminyumun (Al) değeri ise üçtür. Sodyum ile klorun birleşmesiyle meydana gelen bileşim sodyum klorür (ya da adi tuz)'dur. Bu bileşimde bir sodyum atomu ile bir klor atomu vardır ve formülü NaCl'dir. Oysa, çinko klorür ZnCl2 diye yazılır (yani bir çinko atomu iki klor atomuyla birleşmiştir). Çünkü çinko iki değerlidir; yani her biri bir klor atomuyla birleşebilecek iki "kol"u vardır. Bunun gibi. alüminyum klorür AlClg, çinko oksit ZnO ve alüminyum oksit Al2Og for­mülleriyle gösterilir.