MESLEKİ REHBERLİKTE KARİYER PLANLAMA VE KARAR VERME

1800’lu yılların ikinci yarısında, endüstrileşme etkisiyle toplumun çalışma koşulları ve mesleki ihtiyaçlar peş peşe ve hızla değişikliğe uğramıştır. Bu değişimler ise, Jesse B. Davis, Frank Parsons ve diğerleri tarafından mesleki rehberlik hareketlerinin başlangıcı olmuştur.
Son yıllarda uğranışların seçimine odaklanan mesleki rehberlik, kariyer gelişmenin tüm yönlerini kapsamıştır.
Böylece, eğitsel planlama, kişisel gelişme ve kariyer seçimlerine ek olarak, başarılı bir yaşamı da dikkate almaya başlamıştır.
Kariyer gelişimi pek çok olasılıkların sürecidir. Gelecek, çoğu insanlara mesleki olasılıklar sunar. Özellikle 21.yy okula başlayanlar, hızla artan gelişmelerin oluşturduğu işin ve işyerinin gerektirdiği hizmet dizileri ile karşılayabileceklerdir. Toplumlarda hızlı ekonomik değişmelerin oluşturduğu çeşitli dönemlerde, bireylerinde mesleklerini ve farklı uğranışlara yöneldikleri bilinmektedir.
Okul danışmaları, öğrencilere geniş kariyer olasılık dizilerini sunarken, onları uzun dönemli eğitsel planlamaya yönlendirerek, geleceğe ait kararları almalarında yardım ederler. Gelecekteki teknolojik ilerlemelerin bizi nereye götüreceği bilinmediğinden, öğrencilerin eğitsel hazırlığının da mesleki esneklik ve kariyer seçeneklerinin artışı doğrultusunda yapılması gerekmektedir.
Kariyer seçiminde cinsiyet ve kültürel kalıp davranışları. Kadın ve erkekler kariyer gelişiminde eşit düzeyde katılımcı durumundadırlar. Son yıllarda kadınlar önceki yıllarda ‘sadece erkekler’ için olduğuna inanılan kamyon şoförlüğü, uçak pilotluğu, politikacı, mühendis gibi sayısız kariyerlere doğru yönelim göstermektedirler. Aynı zamanda erkekler de sadece kadınlar için düşünülen hemşirelik, sekreterlik gibi kariyerlere girmektedirler.
Okullar, toplumda var olan cinsiyet ve kültürel grupların bütünleşmesine yardım etmedirler. Okul danışmanları bu süreci, program için seçilmiş test ve materyaller hakkında yönetici ve öğretmenlere danışarak desteklemektedirler. Bu amaçla, tüm öğrenciler kariyer araştırmalarına, karar verme etkinliklerini planlamaya ve kariyer olasılıklarını denemeye yönlendirilmelidirler.
Şimdiki durum geleceği yordamaz. Danışmanlar için bireylerin geleceğini yordamak, daima tehlikeli bir durum oluşturmaktadırlar. Bugünden geleceğini yordamak, sadece tehlikeli olmayıp aynı zamanda imkansız da olabilmektedir. Teknoloji ile milli kaynakların gelişimi güçleşmekte ve tüketim artmaktadır. Son yıllarda geleceğin yordanması sadece şu ana ve geçmişe bakılarak yapılabilmektedir. Danışmanlar, bireylerin geleceğe yönelik olan kariyer amaçlarını ise, bugünkü bilgiye dayandırmaktadırlar. Bu nedenle kariyer tahmini çok zordur. Çünkü mevcut bilginin değerlendirmesi bireysel özelliklerin tespiti ve kariyer seçim olanaklarının bilinmesi gerekmektedir.
Kariyer gelişmesi, etkileşimsel bir süreçtir. Geçmişte bireyler kendi yönlerini belirler ve kendi kaderlerini yaratırlardı. Bugün dünyadaki çeşitli değişkenlerin karmaşık etkileşimi ve güçleri nedeniyle, bu olasılık azalmıştır. Bireylerin başkalarının desteği olmaksızın, belli mesleki yönlerine gitmeleri ise, ‘riskli meşguliyet’ anlamına gelmektedir.