ORTA ASYA’DA TÜRKLERİN BİRLİĞİ

Bağımsızlık sonrasında ilk zirve, İslam Kerimov’un teşebbüsüyle  4 Ocak 1993’te Taşkent’te yapıldı. Sovyet döneminde kullanılan “Orta Asya ve Kazakistan” terimi yerine, Kazakistan’ı da dahil eden “Merkezi Asya” teriminin kullanılmasına karar alındı. Komşu ülkelerin her birinde büyükelçilikler açma ve devletler arası ilişkileri dünya standartları derecesinde uygulama konusunda anlaşıldı. Gıda, enerji meselelerinde işbirliği, Basra Körfezi ve Pasifik Okyanusu sahillerine kadar ulaşım hatları hazırlama planları ele alındı.
Türkmenistan “tarafsızlık” politikasından dolayı entegrasyon çalışmalarına uzak durmuştur. 10 Ocak 1994 tarihinde Özbekistan-Kazakistan-Kırgızistan arasında gümrük birliği, sermayelerin serbest dolaşımı ve uygun vergi politikası hakkında anlaşmalar imzalandı. Bu üç ülke arasında ekonomik ve siyasi işbirliği için yapılan anlaşmalar devam etmiş, 1994’te MAEB (Merkezi Asya Ekonomik Birliği) şekillenmiş, 10 Ocak 1997’de Bişkek’teki zirvede, entegrasyon cereyanı en yüksek noktasına ulaşmıştır. Bu zirvede Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan arasında ebedi dostluk hakkında anlaşma imzalanmış, bu ülkelerden herhangi birine yapılan bir saldırının diğerine de yapılmış  gibi kabul edilmesini ve ortak savunma hakkında ayrı bir anlaşma kabul edilmiştir. 26 Mart 1998 tarihinde Taşkent’teki toplantıya Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahimov da katılmış, ülkesinin MAEB’ye üye olacağını açıklamış ve “Üçlü” ifadesi yerine “Dostluk”un kullanılması kararlaştırılmıştır.
İslam Kerimov, Özbek, Kırgız, Karakalpak, Türkmen ve Tacik halkları arasındaki dostluk ve kardeşliği derinleştirmek amacıyla “Türkistan ortak evimiz” şiarını ortaya koymuştur. Orta Asya kamuoyuna yollanan bu şiar, bölge halkları arasındaki tarihî, medeni ve etnik birlik duygularını yeniden canlandırmak arzusunu ifade etmekteydi. 21 Kasım 1995’te Taşkent’te düzenlenen sempozyumda “Türkistan Halkları Medeniyeti Asamblesi” (THMA) kurulmuş ve başkanlığına da Cengiz Aytmatov getirilmiştir.
Orta Asya Türk Cumhuriyetleri arasındaki entegrasyona “sanayileşme bakımından gelişmemiş olmamaları, hâlâ hammadde üreticisi ve ihracatçısı olmaları, hammadde pazarındaki rekabet yaşamaları(beş ülke de petrol, gaz, renkli madenler üreticisi ve ihracatçısıdır), her ne kadar gümrük birliği anlaşması imzalamış olsalar da gümrükte vergi almaları, Tacikistan’da iş savaş yaşanması, 1999 yılından itibaren bölgedeki İslâmi militanların tehlike haline gelmesi” engel oluşturan önemli durumlardır.