PARAGRAFIN ANA DÜŞÜNCESİ:
–   Ana düşünce yazarın konuya bakış açısı, paragrafı oluşturmadaki amacıdır. Her paragrafta bir ana düşünce vardır. Ele alınan konunun temel yapısıdır. Konu "genel" , ana düşünce ise "özel" dir.

–   Paragrafa yöneltilebilecek: "Bu paragrafta hangi sonuca ulaşılabilir?" "Okuyucuya iletilmek istenen, benimsetilmek istenen düşünce nedir ?" sorularına verilebilecek yanıt paragrafın ana düşüncesidir.

–   Yazarın belli bir konuda, dünya görüşüne, bakış açısına göre ortaya koyduğu genele ilişkin yargıya ana düşünce denir.

–   Ana düşünce paragrafın giriş cümlesinde, ortasında ya da sonuç cümlesinde olabileceği gibi paragrafın içine sindirilmiş de olabilir.

–   Tümevarım yöntemiyle yazılan paragrafta ana düşünce son cümlede; tümdengelim yöntemiyle yazılan paragrafta giriş cümlesindedir.

–   ÖSS’de ana düşünce ile ilgili sorular şu biçimlerde karşımıza çıkabilir.

a)   Bu paragrafın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?

b)    Paragrafta asıl söylenmek (anlatılmak) istenen düşünce nedir?

c)    Paragraftan çıkarılabilecek en kapsamlı yargı hangisidir ?

d)    Paragrafta aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır?

ÖRNEK:
(I) Ümitleri, özlemleri, beklentileri olmayan bir insanın yaratma üretme gücü de yoktur. (II) Bir gökbilimci düşünün. (İli) Bir gezegenin en geç bir yıl sonra yörüngesinden çıkacağını, dünyaya çarpıp her şeyi yok edeceğini söylüyor. (IV) Bu iddiasını da bilimsel olarak kanıtlıyor, herkesi kendisine inandırıyor. (V) Ne olur insanların hali; hangi insan yaşama dört elle sarılır, hangi insan bir şey yaratmak ve üretmek için çalışır ?
Bu parçanın ana düşüncesi, numaralanmış cümlelerin hangisinde verilmiştir?
A) I          B) it          C) III           D)IV              C)V

      Bu paragrafın ana düşüncesi giriş cümlesindedir. Dolayısıyla doğru cevap "A" şıkkıdır.

ÖRNEK:
(l)Zeki olmayı istemeyen insan düşünülemez; çünkü zekilik" iyi bir özelliktir. (II) Ama, unutulmamalıdır ki zekanın tek başına bir değeri yoktur. (III) Bilgi ile donatılmamış bir zeka, insanı çoğunlukla yarı yolda bırakır. (IV) Bilgisiz ama zeki çok insan gördüm şimdiye kadar. (V) Zekâlarıyla övünmek, hiçbir şey kazandırmadı onlara.
Bu parçanın ana düşüncesi, numaralanmış cümlelerin hangi ikisinde verilmiştir?
A) I-II                   B) II-III               C) III-IV
D)|V-V                E) I-II!

      Bu paragrafta ana düşünce gelişme cümleleri içinde verilmiştir: "Zekânın kendi başına bir değeri yoktur; bilgi ile donatılmayan zekâ insanı yarı yolda bırakabilir." Ana düşüncesi işlenmiştir.
Doğru cevap "B" şıkkıdır.

ÖRNEK:
"Umutsuzluk" ve "edebiyat" bir arada düşünülemeyecek iki kavramdır. Büyük yazarlara bir bakın hele ! Hangisi umutsuzdur. Oysa hayatın eh dikenli, en ürkütücü, en karanlık yanlarını anlatmıştır çoğu. Ama hangisine bakarsanız bakın, ışığa açılan bir kapı görürsünüz. Eser, size ışığa açılan bir kapı göstermiyorsa, bilin ki beş para etmez.
Bu parçada vurgulanmak istenen,
aşağıdakilerden hangisidir?
A)     Toplumsal sorunlara duyarsız bir sanatçı düşünülemez.
B)      Büyük sanatçılar, gerçekliğin hep olumsuz yanlarını anlatırlar.
C)     Sıradan sanatçıların hepsi, yaşamının olumsuz yönlerini anlatmıştır.
D)      Büyük sanatçıların hiçbiri yaşamının olumsuz yönlerini anlatmamıştır.
E)     Okura umut aşılamayan bir edebiyatın hiçbir değeri yoktur.

      Bu paragrafta ana düşünce sonuç cümlesinde verilmiştir. Paragraftan "İnsanlara umut aşılamayan, onları aydınlatmayan eserlerin hiçbir değeri yoktur." Ana düşüncesi işlenmektedir.