SAĞLIK ve SOSYAL YARDIM ALANINDA DEVRİM 
 

      Osmanlı Devrinde sağlık teşkilatı, özellikle son zamanlarda çok bozulmuştu. Esaslı ve sürekli bir mücadele isteyen sıtma, verem, frengi gibi hastalıklar yüzünden halk kırılıyordu. Zaman zaman memleketi saran kolera ve veba gibi salgın hastalıklar da esaslı nüfus kaybına yol açıyordu. Güneydoğu Anadolu halkının büyük bir kısmı ise trahom hastalığı yüzünden gözlerini kaybediyorlardı. Birinci Dünya Savaşı ve arkasından gelen İstiklal Savaşı sırasında memleketini bırakarak göç eden aileler ve düşman tarafından yurtları çiğnenen halk perişan bir durumda idi.

      Cumhuriyet idaresi, sağlık ve sosyal yardım işlerinin düzeltilmesinin ancak devletin kudret ve araçlarıyla mümkün olacağını anladı. Ve Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığını kurdu. Evvela göç eden vatandaşlar yerlerine gönderildi. Evsiz kalanlara ev sağlandı, kimsesiz çocuklar devletin korumasına alındı.

Sağlık kuruluşlarının gelişmesi:

      Sağlık kuruluşları ıslah edildi ve yeni müesseseler kuruldu. Belirli zamanlarda toplanan bir Sağlık Şurası usulü kondu. Hastalıklarla savaş usullerini bulmak, gereken aşıları ve serumları hazırlamak üzere Ankara'da Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsü açıldı. Doktorlarımızın sayısı artırıldı. Hastahanelere ihtisaslarını yurtta ve yabancı memleketlerde yapmış mütehassıslar atandı. Tıp Fakültesindeki kliniklerin sayısı artırıldı. Yalnız İstanbul Tıp Fakültesi memleket ihtiyaçlarına kafi gelmediğinden Ankara Tıp Fakültesi kuruldu (1946). Bu fakülteler ihtiyaca yetmediği için Ankara ve İstanbul'da ikinci Tıp Fakültesi ile Erzurum ve Diyarbakır'da Tıp Fakülteleri açıldı. Böylece Tıp Fakültelerinin sayısı 7'ye çıkarıldı. Yeni hastahaneler, doğumevleri, dispanserler, sanatoryumlar ve prevantoryumlar açıldı. Bakırköy'de 1500 yataklı Akıl ve Sinir Hastalıkları Hastahanesi kuruldu.

Salgın hastalıklarla mücadele:

      Bulaşıcı ve salgın hastalıkları önlemek için esaslı mücadeleye girişildi. Özellikle halkı kemerin sıtma, frengi, trahom ve tifo gibi hastalıklarla savaş başladı. Bataklıklar kurutuldu, sıtmalı vatandaşlara parasız kinin dağıtıldı. Yalnız ilk on yıl içinde 30.000 kiloya yakın kinin dağıtılmıştır.

      Evlenmelerde sağlık muayenesi şart koşuldu. Sınırlarımızda salgın hastalıkların girmesine engel olmak için sınır ve kıyı sağlık kuruluşu yeniden düzenlendi.

Sosyal yardım alanında gelişme:

      Sosyal yardım için Darülaceze, Sağır ve Dilsiz Okulu kazaya uğrayanlara yardım örgütü, küçük çocuklara bakmağa mahsus kreşler, çocuk bakımevleri açılmıştır. İşçinin sağlık durumunu korumak gayesiyle, elliden fazla işçi kullanan yerlerde doktor bulundurmağı, yüzden fazla işçi bulunan yerlerde ise hastahane yapmağı bir kanunla sağladı.

      Osmanlı İmparatorluğundan kalan "Hilaliahmer", Kızılay Kurumu adını alarak devletin ve halkın yardımıyla gelişti. Kızılay Kurumu, felaket anlarında vatandaşların yardımına koşan ve önemli sosyal kuruluşlardan biridir. 1921'de Ankara'da kurulan Çocuk Esirgeme Kurumu, sonra diğer şehirlerde de şubeler açarak çalışma alanını genişletti. Bu kurum, küçük yaşta kimsesiz kalan çocukları korumakta ve okutmaktadır. Bunlardan başka Verem Mücadele Cemiyeti, Yeşilay, Yardımseverler, Kanserle Savaş Kurumları gibi Cumhuriyet devrinde kurulan sosyal örgütlerin çalışmaları memleket için hayırlı olmaktadır.