TÜRKMENCE İLE İLGİLİ SENTAKS ÇALIŞMALARI
1.   AZIMOV, P- BAYLIYEV, H., Türkmen Dilinin Grammatikası (II. Bölüm Sintaksis) “Türkmen Dilinin Grameri (II. Bölüm. Sentaks)”, Türkmen Dövlet Okuv Pedagogik, Aşgabat 1959, 128 s.
VI-VII sınıflar için ders kitabı olarak hazırlanan bu kitap, bol örneklerle zenginleştirilmiştir. Gönükme adı altında, öğrencilere anlatılan konular ile ilgili uygulamalar yaptırılmaktadır. Kitapta hazırlanmasındaki temel ölçüt, öğreticiliktir. Kitap altı ana başlıktan oluşmaktadır. Her başlık kendi içerisinde alt bölümlere ayrılmıştır. Kitapta her konuya madde başı numarası verilmiştir. Kitapta toplam otuz sekiz madde vardır.
Kitap öncelikle cümle ile ilgili genel bir bilgi verir. Basit ve yaygın olmayan, basit ve yaygın olan cümle, cümlenin dizilişine göre bölünüşü, manaları bakımından cümle bölünüşleri, haber cümlesi, hitap cümlesi, soru cümlesi, cümlede sözlerin bağlanması, cümlede sözlerin tertibi konuları hakkında bilgi verir. İkinci bölüm cümlenin ana unsurlarına ayrılmıştır. Üçüncü bölümde cümleyi oluşturan ikincil öğeler üzerinde durulur.  Basit cümle ve birleşik cümle ayrı ayrı başlıklar altında kitabın dördüncü ve altıncı bölümünde işlenmiştir. Beşinci bölüm, cümlenin eşit öğelerine ayrılmıştır. Yazar kitabın sonunu, öğrenilen bilgilerin uygulanmasına ayırmıştır.
2.   ALLANAZAROV, Akmurat, Ses, yapı, imla ve söz dizimi açısından birleşik fiiller ve bunların Türkmence ile karşılaştırılması (Compound verbs from phonological, morphological and syntactic point of view and their comparison with Turkoman counterparts), Doktora 1999 – 81735 – –
3.    ANNANUROV, A. M., Voprosı Sintaksisa v Plane Preveda s Russkogo na Türkmenskiy yazık, Aşhabad, 1955
4.   BİRAY, Himmet, Türkmen Şivesinin Sentaks bakımından Türkiye Türkçesiyle Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1985
Çalışmanın amacı, Türkmen Türkçesi ile Türkiye Türkçesinin sentaks bakımından farklı ve benzer olan yönlerini göstermektir. Bu tez iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, kelime grupları üzerinde durulmuş ve değişik yapıdaki kelime grupları verilmiştir.Tekrarlar, bağlama grupları, sıfat tamlaması, isim tamlaması, birleşik fiil, edat grubu, ablatif grubu, partisip grubu, gerindium grubu, kısaltma grupları.İkinci bölümde ise cümle ele alınmış, farklı cümleler tespit edilmiştir. Fiil-nesne münasebeti, fiil-zarf münasebeti, fiil yer tamlayıcısı münasebeti. Kelime grupları ve cümleler arasındaki değişik kullanışlar örneklerle gösterilmiş ve bu örneklerle ilgili açıklamalar verilmiştir.
Çalışmada, Türkmen Türkçesi ile kaleme alınmış roman, hikaye, makale gibi türlerden örnek cümleler alınmıştır.
5.    DJUMAYEVA, S., Glavnıye Çlenı Prostogo Predlojeniya v Sovremennom Turkmenskom Yazıke, AKD, Aşhabad 1971
6.   GUZIÇIYEV, T., Türkmen Dilinin Yazuv Yadigarlıklerinde Yönekey Sözlemler. “ Yazılı Türkmen Anıtlarında Basit Cümleler”, Aşgabat 1984
7.   HAMZAYEV, M., Türkmen Dilinin Morfologiyasının ve Sintaksisinin Meseleleri, Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyası Magtımgulı Adındaki Dil ve Edebiyat İnstitutı, Aşgabat 1969.
Bu kitap iki bölüm halinde hazırlanmıştır. Kitapta, öncelikle morfoloji konusu ele alınmış, kitabın ikinci bölüm sentaksa ayrılmıştır. Bu bölümde Türkmen dilinde kullanılan birleşik cümlelerin çeşitli yapıları, birkaç yalın yan cümleden oluşan birleşik cümlelerin görünüşleri, özellikleri, onların yapısına karışan basit cümlelerin kendi içerisinde bağlanması, sentaktik ilişkiler, bağımlı ve bağımsız cümlelerin anlamları, karmaşık cümlelerin kuruluşunun sentaktik kuralları, hakkında bilgi vermektedir. Kitapta verilen örnekler, halk dilinden ve edebi eserlerden seçilmiştir.
Bu kitapta özellikle birleşik cümle üzerinde durulmuş ve onun yapısı incelenmiştir. Birleşik cümleyi oluşturan unsurlar, alt başlıklar etrafında geniş bir şekilde ele alınmıştır. Kitap toplam 238 sayfadır. Sentaksa ayrılan bölüm ise 106 sayfadır.
8.   Hezirki Zaman Türkmen Dili  Sintaksis, A. M. Gorkiy Adındaki Türkmen Dövlet Üniversiteti, Aşgabat 1962
Bu kitap, 1954 yılında “Hezirki Zaman Türkmen Dilinin Sintaksisi Boyunca Gısgaça Konspekt” adıyla yayınlanan eserde yer alan materyallerden yararlanılarak hazırlanmıştır.    
Kitapta uzun bir önsöz yer almaktadır. Bu önsözde kitapta kullanılan terimler hakkında bilgi verilmiştir. Cümle yapısında daha önce kullanılan terimler, değiştirilmiştir. Önsözde de bu değişikliğin sebebi açıklanmıştır.
Kitapta cümle, cümlenin içeriği, tonlaması, özellikleri, söz grupları, dili ve kuruluşu, cümle çözümlemeleri, basit cümleler üzerinde durulmuştur.
Cümleyi oluşturan ikincil öğeler gruplara ayrılırken genellikle morfolojik terimler alınmıştır ve sözcüklerin leksik manaları göz önünde tutulmuştur.
Basit cümleler gruplara ayrılırken, 1954 yılında yayınlanan Hezirki Zaman Türkmen Dilinin Sintaksisi Boyunca Gısgaça Konspekt” adlı kitapta uygulanan yöntem kullanılmıştır.
Kitap toplam 302 sayfadır. Konu başlıkları oldukça geniştir. Ana başlıklar etrafında kitabın içeriği şöyledir: Söz Düzümü, sözlem (Haber Sözlemi, Sorag Sözlemi, Eye, Eyenin Görünüşleri), habar, sada habar (sade haberin işliklerden bolup gelşi, sade haberin isimlerden bolup gelişi), goşma habar, ayırgıçlar, doldurgıçlar, dendeş agzalar, dendeş agzaların sözlemlerde baglanışık, sözlem agzaları bilen grammatik taydan baglanışmayan sözler, dolı sözlemeler, dolı del sözlemler, söz sözlemi, goşma sözlemler, düzmeli goşma sözlemler, eyercen sözlemlerin manıları boyunça bölünişleri, başganın sözi, birneçe eyercenli düzmeli sözlemlerden emele gelen goşma sözlemler.
Cümle unsurlarının sınıflandırılması konusunda oldukça gelişmiş bir kitaptır. Cümleyi ayrıntılı olarak ele almaktadır. Türkmencenin sözdizimi üzerine çalışacaklar için baş kaynaklardan biri olma özelliğine sahiptir.
9.   HAMZAEV, M., Türkmen Dilinde Kebir Eyercenli Koşma Sözlemlerin Guruluşının Ayratınlıkları, “Dil ve Edebiyat İnstitutının İşleri”, I Goyberiliş, Aşgabat 1956
10.    HAMZAEV, M., Türkmen Dilinde Soyuzsız Düzmeli Goşma Sözlem, “Dil ve Edebiyat İnstitutının İşleri”, II Goyberiliş, Aşgabat 1957
11.   HAMZAEV, M., Türkmen Dilinde Soyuzsız Düzmeli Goşma Sözlem, “Dil ve Edebiyat İnstitutının İşleri”, III Goyberiliş, Aşgabat 1959
12.    HIDIROV, M. H., Türkmen Dilindeki Posleloglar ve Oların Ulanılışları, Aşgabat 1947
13.    IBRAYIMOV, A., Hezirki Zaman Türkmen Dilinde Yönekey Sözlemlerin Kebir Tipleri, Ilım Yazgıları, XIII. Goyberiliş, TDU, 1958
14.    IBRAYIMOV, A., Yönekey Sözlemlerin Tiplerinin Pikir Anladış Maksadı Boyunça Bölünişleri, Ilımlı Yazgıları, XVI. Goyberiliş, TDU, 1959
15.     KAYASANDIK, Ahmet, Türkmen Türkçesi`nde cümle yapısı (Syntax in Turkoman), Yüksek Lisans 1998  
16.    KÜRENOV, S.- NURMUHAMEDOV , A.- SAPAYEV, A., Türkmen Dilinde Yönekey ve Sorag Sözlemlerin İntonasiyası (Eksperimental-Fonetik Dernev), Aşgabat 1977
17.    MURADOV, A., Nepolnıye Predlojeniya v Sovremennom Turkmenskom Yazıke, AKD 1977
18.    NARTIYEV, N., Häzirki Zaman Türkmen Dilinde Goşma Sözlemin Gurluşı “Çağdaş Türkmen Dilinde Birleşik Cümle Yapısı” (I. Bölüm), Aşgabat 1980.
19.   NARTIYEV, N., Häzirki Zaman Türkmen Dilinde Goşma Sözlemin Gurluşı “Çağdaş Türkmen Dilinde Birleşik Cümle Yapısı”, (II. Bölüm), Aşgabat 1981
20.   POSELUYEVSKİY, A. P., Osnovı Sintaksisa Turkmenskogo Literaturnogo Yazıka, Aşhabad 1943
21.    SAPAROV, H., Poryadok Çlenov Prostogo Predlojeniya v Sovremennom Turkmenskom Yazıke, AKD, Aşhabat, 1971
22.   SAPAROW, K. H., Poryadok Clenov Prostogo Prediojeniya v Sovremenom Türkmenskom Yazıke, Avtoreferat, “Çağdaş Türkmen Dilinde Basit Cümle Ögelerinin Düzeni, Tez Özeti” Askhabad 1971.
23.    SARI, Berdi- GÜDER, Nurcan, Türkmencenin Grameri (III Sintaksis), Türk Dünyası Gençlerinin Mahtumkulu Yayın Birliği, Ankara 1998
Türkmencenin Grameri üç bölüm halinde ayrı ayrı basılmıştır. I Fonetika, II Morfologiya, III Sintaksis. Kitap Türkiye’de üniversitelerde ders veren öğretmenler, Türkmence öğrenenler ve doktora öğrencileri için hazırlanmıştır.
Kitapta esas amaç öğreticilik olduğu için, öğretimi kolaylaştıracak şema, tablo, kısaltma, model ve formüller yer almaktadır. Eserde Türkmence terimlerin Türkçe karşılıkları verilmemiştir.
Kitap ders ana başlığı altında beş bölüme ayrılmıştır. Birinci ders: Sintaksisin ve Onu Övrenyan Birliği; İkinci ders: Sintaksisin Birlikleri: Sözdüzimi, sözlem, tekst; Üçüncü Ders: Sözdüzümi: Baş komporient, tabın komponent, at sözdüzümleri, işlik sözdüzümleri; Dördüncü Ders: Sözlem: Habarlık Merkezi, Cümlenin Türleri; Beşinci Ders: Baş agzalar, ayıklaycı agzalar, doldurgıçlar, ahvalatlar, ayırgıçlar.
Kitapta basit cümle kalıplarına özel bir yer ayrılırken, birleşik cümleden hiç bahsedilmemektedir. Kitabın sonunda cümlenin nasıl tahlil edilmesi gerektiğine dair bilgi, örnek cümle ve metinler yer almaktadır
24.    SARIYEV, B., Odnosostavnıye Predlojeniya v Sovremennom Turkmenskom Yazıke, AKD, 1987
25.    SARIYEV, G., Hezirki Zaman Türkmen Dilinde Yönekey Sözlemler, Aşgabat 1980
26.    SARIYEV, G., Türkmen Edebi Dilinde Söz Düzümleri, Aşgabat 1972
27.    Türkmen Dilinde İşligin Şert Formasının Sintaktik Funktsiyası, “Dil ve Edebiyat İnstitutının İşleri”, II Goyberiliş, Aşgabat 1957ü
28.    Türkmen Dilinin Grammatikası, II. Bölüm Söz Düzüminin ve Yönekey Sözlemin Sintaksisi, Aşgabat, 1977

Sedat BALYEMEZ