İZMİR İKTİSAT KONGRESİ 
 

     23 Nisan 1920 de Ankara'da toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, 2 Mayıs 1920'de 11 bakandan oluşacak hükümetin kurulması ile ilgili 3 numaralı kanunu kabul etmişti. Bu hükümette bir de İktisat Bakanlığı bulunmaktaydı.

     Hükümetin programında mali ve ekonomik meseleler üzerinde önemle durulacağı da belirtilmişti. Ancak 1920-1922 yıllarında Türkiye, Kurtuluş Savaşı içinde bulunduğundan, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti'nin bu dönemdeki başlıca amacı yurdu istiladan kurtarmaktı. Savaşın gerektirdiği nedenlerle de, hükümet o sıralarda üretim ve endüstriye yatırım yapacak durumda değildi. Ancak yönetici kadro zaferden sonra prensip olarak siyasi ve ekonomik bağımsızlığı öngörmüştü. Lozan Konferansı'na ara verildiği sırada, İzmir İktisat Kongresi 1135 delege ile 17 Şubat – 4 Mart 1923'de toplandı. İzmir İktisat Kongresinde, Yeni Türkiye'nin ekonomik sorunları tartışıldı. Ayrıca, Lozan'da devamı istenen kapitülasyonlar ve diğer imtiyazların kabul edilmeyeceği ifade ediliyordu. Bu kritik devrede, ekonomik sorunları düzenlemek için kararlar alan İzmir İktisat Kongresinde savaşlardan yorgun çıkan halka, ekonomik yön vermek ve harap olan yurdu kalkındırmak için yapılması gerekenleri tespit etmek amaçlanıyordu. İzmir İktisat Kongresi sonunda; kongreye katılanlar oybirliği ile Misak-ı İktisadı kabul ederek, modern ve müreffeh Türkiye için canla başla çalışmaya and içti.

     Kongerede ;

     * Hammaddesi yurt içinde olan endüstri kollarının kurulmasına, Özel Girişimcilerin Desteklenmesine,

     * Yatırmcılara kredi sağlayacak bankaların kurulmasına,

     * Günlük tüketim mallarına öncelik verilmesine,

     * Önemli kuruluşların millileştirilmesine,

     * Sanayii teşvik edici yasaların çıkarılması, özellikle gümrük tarifelerinin milli sanayiin kalkınma ihtiyaçlarına göre değiştirilmesi,

     * Yerli malların karada ve denizde ucuz tarife ile taşınması,

     * Sanayi bankalarının kurulması,

     * Teknik eğitimin geliştirilmesine, karar verilmişti.

     * Devlet ekonomide özendirici, koruyucu ve düzenleyeceği bir rol üstlenecekti.
 
Başka Bir Kaynaktan:

Ulusal Kurtuluş Savaşı sonrası Yeni Türkiye Devletinin izleyeceği ekonomik politikayı saptamak için 17 Şubat 1923'te İzmir'de 1135 delegeyle çalışmaya başla­yan kongre. İktisat vekaletince 1922 son­larında yayımlanan bir genelgede her il­den meslek ya da konumuna göre seçile­cek 3 tüccar, 1 çiftçi, 1 sanayici, 1 işçi, 1 şirket temsilcisi ve 1 banka temsilcisi ol­mak üzere 8 delegenin katılacağı bir ikti­sat Kongresi düzenleneceği bildirildi. 17 Şubat 1923'te 1135 delegeyle izmir'de top­lanan kongrede divan başkanlığına Kazım Karabekir Paşa, divan katipliğineyse Ah­met Hamdi Başar seçildi. Kongrede Misak-ı İktisadi, (iktisadî Antlaşma) ve "Çiftçi, Tüccar, Sanayici, işçi Gruplarına Yönelik Esaslar" adı altında 2 bölümlük, karar alındı. Bu kararlarda; yerli üretimin artırılması, lüks dışalımdan kaçınılması, yabancı sermayenin teşviki yer alıyordu. Ayrıca reji (tekel), idaresinin kaldırılması, aşar vergisinin kaldırılması, Ziraat Bankası'nın yeniden düzenlenmesi, teşvik-i sa­nayi yasasının kabulü, bir sanayi banka­sının kurulması da kararlaştırıldı. Bu kongre kararıyla ameleye işçi denmesi de gerçek­leşti. 1. izmir iktisat Kongresi'nden sonra 2. iktisat Kongresi de 1981'de gene izmir1 de toplandı.