YAPISINA GÖRE SIFATLAR

   Yapısına göre sıfatları üç grupta toplayabiliriz:

1-     Basit sıfatlar: Herhangi bir yapım eki almamış, kök durumundaki sıfatlardır.

ÖRNEK:
   Üç kafadar burada buluşmuşlar.
Sıfat
   Eski günleri yad ederken, komşunun
Sıfat
çocuğu kötü haberi yetiştirmiş onlara
                                 Sıfat

2-     Türemiş sıfatlar: Herhangi bir yapım eki alarak ad ya da eylem kökünden türemiş olan sıfatlardır.

ÖRNEK:
   Ufaklık, sıkılgan bir çocuğa benziyor.
                                 Sıfat
   Göçükteki madenci,
Sıfat
   Kırık kalpler,
Sıfat
   Hırıltılı ses,
Sıfat
   Bölücü örgüt lideri
Sıfat

3-    Bileşik sıfatlar: En az iki sözcükten oluşan sıfatlardır. Birleşik sıfatlar şu yollarla oluşabilir.

a)  Anlamca kaynaşmış bileşik sıfatlar: Bitişik yazılırlar, anlamca kaynaşarak tek bir kavramı karşılarlar.

ÖRNEK:
   Hoşgörülü adam,
Sıfat
   Canciğer dost,
Sıfat
   Albenili elbise,
 Sıfat
   İrikıyım çocuk.
Sıfat
   Biraz tuz.
Sıfat
   Birtakım ilişkiler
Sıfat
   Birçok soru.
 Sıfat
   Birkaç okul.
Sıfat

b)  Kurallı bileşik sıfatlar (Öbekleşmiş sıfatlar):

   Öbekleşmiş sıfatlar şu yollarla yapılabilir:

1.    Sıfat tamlamasında tamlanan ada -lı yapım eki getirilir.

ÖRNEK:
   Boş odalı otel, iki kapılı buzdolabı,
Sıfat
   Çürük dişli adam, yeşil boyalı ev
      Sıfat

2.    Takısız ad tamlamasında tamlanana -lı yapım eki getirilir.
ÖRNEK:
   Taş duvarlı ev,
Sıfat
   Altın bilezikli kadın,
Sıfat
   Elma yanaklı yârim,
Sıfat

3.    Bir sıfat tamlamasında sıfatla ad yer değiştirir, ada iyelik eki getirilir.

ÖRNEK:
   Odası boş otel,
Sıfat
   Bakışları sert öğretmen
Sıfat

4.    Sayı sıfatlarıyla kurulmuş bir sıfat tamlamasına -lik veya -siz eki getirilir.

ÖRNEK:
   Üç günlük dünyada,
 Sıfat
   Beş kuruşluk iş,
Sıfat
   Altı aylık ömrü kalmış zavallının.
Sıfat
   Üç paralık adam,
Sıfat
   Beş parasız adam kim ne yapsın onu.
Sıfat

5.    -den durum eki almış bir addan sonra bir ad-eylem getirilerek yapılabilir.

ÖRNEK:
   Sonradan görme insanlar,
Sıfat

6.    Bir ilgeç öbeği bir adın sıfatı olabilir.

ÖRNEK:
   Kaya gibi adam buna ne olur ki.
Sıfat
   Parmak kadar çocuk
Sıfat
   Tırnak kadar değeri
Sıfat

7.     Belirtili veya belirtisiz ad tamlaması sonuna herhangi bir ek almadan bir adın sıfatı olabilir.

ÖRNEK:
   Hala kızı Zehra,
    Sıfat
   Japon malı araba,
 Sıfat
   Dayımın oğlu Hasan,
Sıfat
   El yazması kitap,
Sıfat
   İstanbul şairi Yahya Kemal
Sıfat

8.     İkilemeler bir adın sıfatı olabilirler.

ÖRNEK:
   Saçma sapan sözler.
Sıfat
   Abuk sabuk cevaplar
Sıfat
   Açık saçık fıkralar
Sıfat
   Açık seçik anlatım
Sıfat